Ortaya çıkan kripto para alanını tanımlamak için birçok terim var. Pek çok terim, değişen temel tanımlarına rağmen görünüşte birbirinin yerine geçebilir hale gelse de, bu makale bütün olarak kripto para alanı için kapsayıcı bir terim oluşturmaya çalışacak.
Genel tanımı ile başlayalım
Kripto ekonomisi, birbirine bağlı olmayan bir alanda yeni sistemler, uygulamalar ve ağlar tasarlamak için kriptografi ve dijital para birimlerinden yararlanan gelişmekte olan bir ekonomik modeldir.
Kripto ekonomisi, merkezi bir üçüncü taraf olmadan sağlam eşler arası ödeme sistemlerinin geliştirilmesini kolaylaştırmak için oyun teorisi gibi disiplinler arası fikirleri ve kavramları birleştirerek bu konuda öncülük ediyor.
Kısaca…
Kripto ekonomisi, kripto para birimleri kullanarak ticaret ve eşler arası ödemelere olanak tanıyan, küresel olarak dağıtılmış, blok zinciri tabanlı bir dijital ekonomidir.
Geleneksel, küresel ekonominin parçaları olduğu gibi, kripto ekonomisin de parçaları var. Kripto ekonomisi, en temel altyapısı protokoller, ağlar üzerinde genişleyen uygulamalar halinde görselleştirilebilir.
Temelinde, karmaşık akıllı sözleşme platformlarının blok zincirlerini buluyoruz. Günümüzün en büyüğü Ethereum ağıdır. Bu aplar, merkezi internet servis sağlayıcılarını kullanarak çalışırlar. Bu, geleneksel ekonomiye ayırt edilemez bir şekilde bağlı olan kripto ekonomisinin bir unsurudur. Bu hayati altyapının üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar (dApp’ler), ağlar ve protokoller bulunur.
Kripto ekonomisinin parçaları
Web3
İnterneti şimdiki hali, YouTube, Instagram gibi platformların bugünkü haline gelmesini sağlayan Web2’dir. Özünde, Web3, interneti yeniden canlandırmak ve verilerin kontrolünü kullanıcılara vermek için itici bir güçtür. Veri, dünya üzerindeki değerli bir metadır.
DeFi
Her gün büyüyen DeFi ile kripto ekonomisi artık değerli bir finans sektörüne sahip. DeFi, büyük borç verme/alma piyasalarının yaratılmasına, likidite havuzlarının oluşturulmasına ve token takaslarının sağlanmasına yol açmıştır. Blok zinciri ağları arasındaki köprüler, bu patlamayı daha da ileriye taşıyor ve kripto ekonomisinin çoğu artık birbirine bağlanabiliyor.
Pazar yerleri ve ticaret yerleri
Bir bütün olarak DeFi ile doğrudan ilişki içindedir. Pazar yerlerinin popülaritesinin artması milyarlarca dolarlık ticareti kolaylaştırdı. NFT ve fotoğraf satışlarından fiziksel ürünler satan meşru blok zinciri tabanlı e-ticaret pazarlarına kadar her şeyi içeren bir alan.
Kripto ekonomik yönetişim
Ağına bağlı olarak değişse de, kripto ekonomik yönetişim, ekonominin kendisinin merkeziyetsiz olmasına izin veren kripto ekonominin tartışmasız en önemli yönüdür. Proof-of-Stake konsensüsü, farklı protokollerin merkezi olmayan, zincir üzerinde yönetimine daha fazla yardımcı oldu, ancak genel yönetişimin gerçekten merkezi olmayan hale gelmesi için uzun bir yol var.
Blok zinciri tabanlı şirketler (DAO’lar)
Merkeziyetsiz özerk organizasyonlar, merkezi olmayan hiyerarşik bir yapıya sahip olmaları dışında normal şirketlere çok benzerler. Organizasyon içinde demokratik değerleri vardır.
Geleneksel ekonomi ile bağlantısı
Bireyler ve kripto ekonomisi arasındaki en büyük bağlayıcı, tartışmasız borsalardır. BitTurk.com gibi merkezileştirilmiş borsalar, potansiyel olarak yüz milyonlarca kullanıcı için devasa platformlar olarak hizmet etmek için gerekli altyapıyı yarattı. Daha da iyisi, BitTurk.com süreci o kadar kolay hale getirdi ki, herkes kaydolabilir ve kripto satın alabilir.
Merkezi olmalarına rağmen, bu borsalar büyüdükçe, kripto ekonomisi daha fazla büyür ve bu da daha fazla kurumsal kabulü teşvik eder. Süreç olumlu bir geri besleme döngüsüne dönüşür. Kripto paraları elinde tutmayı seçen bireyler, kurumlar ve hatta uluslar, itibari para ekonomisinden ayrılan ve kripto ekonomisine geçiş yapan sermaye olarak görülebilir.
Gelişim devam ettikçe ve ister yatırım, kullanım hatta bir iş için alana daha fazla insan katıldıkça kripto ekonomisi meşruiyet ve ölçekte büyüyecektir.
Sonuç olarak, bu kripto ekonomisinin dışında olsa bile tüm dünya için hesap verebilirlik yaratabilir.
Bu içerik bilgilendirme amaçlı olup yatırım tavsiyesi içermez. Yatırımcılar, kayıp risklerini göze alıp kendi sorumluluklarında hareket etmelidir. Herhangi bir yatırım yapmadan önce geniş kapsamlı araştırma yapmanızı tavsiye ederiz.
