Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2021 yılının ilk 5 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 8,6 milyar dolar ihracat, 7 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 24 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2021’nin ilk 5 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 arttı.
Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 5 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %15,6 oranında artarak 8,58 milyar dolara, ithalat %12,3 artarak 6,96 milyar dolara ulaştı.
İthalatın hızı kesildi, ihracat kendine geldi!
Aylık bazda bakıldığında Mayıs 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %29,9 artarak 1,6 milyar dolar, aylık ithalat ise %7,3 düşerek 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2021 yılının ilk aylarında ithalat artış eğilimindeydi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre %25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim işareti görülmüştü. İhracat Mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez Mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendinin değiştiğini gösterdi.Aylık ihracattaki bu önemli artışlar dikkat çekse de geçtiğimiz yıl pandeminin küresel etkisinin hissedildiği ilk dönemde ihracatın keskin bir şekilde düşmesi, aylık ihracattaki artış oranının yüksek çıkmasında kısmen etkili oldu.
Dış ticaret fazlası 2021’in başından beri ilk kez önceki yılı geçti!
2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret fazlası, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kaldı.Dış ticaret fazlası Nisan ayında ithalattaki yavaşlama ve ihracattaki büyük artışla toparlansa da, 2021’in in 4 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %5,6 düşük olarak, 1,24 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmişti.Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıktı. Dış ticaret fazlası 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşti.Birim ihracat değeri 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %1,4 artarak 1.086 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre %37,4 artışla 618 dolar/ton’a yükseldi. Birim ithalat değerinin 2021’in başından beri yüksek seviyede devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler
2021’nin ilk 5 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi (0,52 milyar dolar), Un (0,39 milyar dolar) ve Makarna (0,30 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %14,1’ini oluşturdu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (0,67 milyar dolar), Soya Fasulyesi (0,61 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,48 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %25,3’ünü, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.2021 yılı Mayıs ayında en çok ihraç edilen ürünler Buğday Unu, Fındık içi ve Makarna olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Soya Fasulyesi, Ayçiçeği ve Ham Ayçiçeği Yağı oldu. Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin Mayıs ayındaki 256,7 milyon dolarlık ithalatı dikkat çekti.Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2021’in ilk 5 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler (955 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (882 milyon dolar), Yaş Meyve (747 milyon dolar), Bitkisel Yağ (570 milyon dolar) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri (498 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %42,6’sı bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.Aynı dönemde Hayvan Yemi (1.808 milyar dolar), Bitkisel Yağ (1.400 milyon dolar), Un (792 milyon dolar), Nişasta (541 milyon dolar) ve Kakao-Çikolata (355 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %70,3’ü, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi. Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 5 ayında 1,8 milyar doları geçen hacim ile toplam ithalatın %26’sını, 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu. Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 5 ayında 1.400 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın %20,1’ini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020 – Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması ve döviz fiyatlarındaki hareketlilik, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ve yüksek seviyede devam etmesiyle sonuçlandı.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2021 yılının ilk 5 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (196 milyon dolar artış), Yaş Meyve Sektörü (144 milyon dolar artış), Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektörü (138 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (121 milyon dolar artış) ve Sebze Sektörü (116 milyon dolar artış) oldu. Aynı dönemde ihracatın gerilediği 2 sektör Tütün ve Mamulleri Sektörü (69 milyon dolar düşüş) ve Baklagil Sektörü (5 milyon dolar düşüş) oldu. Makarna, Kuru Meyve/Sebze, Un Sektörleri ihracatı yılın ilk 4 ayında önceki yıla kıyasla gerideydi. Mayıs ayında bu sektörlerdeki ihracatın toparlanması dikkat çekti.2021 yılının ilk 5 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (348 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (286 milyon dolar artış), Nişasta Sektörü (217 milyon dolar artış), Pirinç Değirmenciliği Sektörü (50 milyon dolar artış) ve Alkollü İçkiler Sektörü (19 milyon dolar artış) oldu.İthalatın en çok düştüğü sektörler Makarna (161 milyon dolar düşüş), Un (138 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (32 milyon dolar düşüş), Sert Kabuklu Meyveler (19 milyon dolar düşüş) ve Tütün ve Tütün Mamulleri (14 milyon dolar düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2021’in ilk 5 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (976 milyon dolar), Almanya (670 milyon dolar), Rusya (572 milyon dolar), ABD (419 milyon dolar) ve İtalya (365 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %35’ini oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi; Rusya içinse alabalık, mandalina ve domates oldu.Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 5 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (1.557 milyon dolar), Brezilya (672 milyon dolar), Ukrayna (383 milyon dolar), ABD (335 milyon dolar) ve Malezya (321 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %47’sini oluşturdu.Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta dane mısır, soya fasulyesi, buğday kepeği oldu.
